Trong văn hóa người Việt, tang lễ không chỉ là lúc tiễn đưa người đã khuất mà còn là dịp để bày tỏ lòng hiếu kính và tôn trọng đối với tổ tiên và người thân. Việc tuân thủ các quy định về tang phục tang lễ có ý nghĩa quan trọng, giúp duy trì và tôn vinh những giá trị truyền thống sâu sắc. Bài viết này sẽ giới thiệu đến bạn 7 quy định tang phục mà người Việt cần lưu ý, từ trang phục của con trai, con gái, con dâu, con rể đến các cháu trong gia đình. Qua đó, bạn sẽ hiểu rõ hơn về phong tục tang lễ Việt Nam và các quy tắc quan trọng trong việc thể hiện lòng kính yêu và tưởng nhớ người thân đã ra đi. Quy định về tang phục tang lễ mà gia đình cần nắm Nghi thức mặc tang phục, còn gọi là lễ thành phục (thọ tang), không chỉ thể hiện lòng hiếu kính với ông bà tổ tiên mà còn giúp những người đến viếng dễ dàng nhận biết mối quan hệ họ hàng giữa gia đình và người đã khuất. Dưới đây là 7 quy định về tang phục tang lễ dành cho từng thành viên trong gia đình. Tang phục của con trai khi cha mẹ mất Khi cha mẹ qua đời, tất cả con trai trong gia đình, từ trưởng nam trở xuống, đều phải đội mũ vành tròn, thường được gọi là khăn vành ré, được bện từ bẹ chuối. Khăn này có miếng vải xô cột ngang và một sợi dây chuối bện nhỏ trên mũ, với quai quàng xuống cằm; nếu tóc dài thì phải để buông xõa. Về tang phục tang lễ, con trai mặc đồ tang bằng vải gai trắng rẻ tiền, bên ngoài phủ thêm áo vải xô. Dây chuối được sử dụng để thắt lưng ngoài áo, chân đi đất để thể hiện lòng chí hiếu. Nếu tang cha, áo và quần phải may trái sống lưng và xổ gấu; nếu tang mẹ, quần áo cũng tương tự nhưng không cần xổ gấu. Khi cha qua đời, con trai phải chống gậy tre trúc, còn khi mẹ qua đời, họ chống gậy vông (cây ngô đồng). Tang phục của con gái khi cha mẹ mất Khi cha mẹ qua đời, tất cả con gái, dù lớn hay nhỏ, đều mặc trang phục giống như con dâu, vì con dâu cũng được xem như con cái trong gia đình. Tuy nhiên, việc xổ gấu hay vén gấu có thể điều chỉnh tùy theo hoàn cảnh. Trong trường hợp con gái đã gả chồng, nếu gia đình chồng không đồng ý, con gái không được mặc tang phục tang lễ giống chị dâu, mà phải mặc đồ tang bằng vải gai hoặc vải thô chất lượng thấp. Khi cha mẹ chồng qua đời, cả con gái và con dâu đều mặc quần áo sô, khăn xô và đội mũ lúp hai lớp, với lớp trong làm bằng vải thô gai xấu. Bên ngoài, họ khoác áo vải xô và đeo dây chuối nhỏ quàng một vòng thả xuống cằm. Tang phục của con dâu khi bố mẹ chồng mất Cổ nhân có câu "dâu con rể khách", ý muốn nhắc rằng con gái khi xuất giá phải tuân theo nề nếp gia phong nhà chồng. Khi cha mẹ chồng qua đời, người con dâu, đặc biệt là dâu trưởng, mặc khăn xô, quần áo xô giống như chồng, nhưng không chống gậy. Đầu đội mũ lúp hai lớp, lớp trong làm bằng vải thô gai xấu, bên ngoài khoác áo vải xô, dây chuối nhỏ quàng một vòng thả xuống cằm. Tóc được xõa và chít thêm khăn tang. Tang phục của con rể khi bố mẹ vợ mất Khi cha hoặc mẹ vợ qua đời, con rể mặc quần áo dài màu trắng bằng vải gai thô, đội mũ mấn. Mũ mấn là một chiếc khăn trắng được quấn thành vành, bên trên phủ một miếng vải trắng và thêm sợi dây chuối nhỏ quàng lên đầu, với quai thả xuống cằm. Con rể không cần chống gậy, có thể đi giày vải, giày gai, hoặc đi chân đất tùy theo ý muốn. Tang phục cho cháu chắt Trong tang lễ của người Việt, việc mặc tang phục cho các cháu là điều rất quan trọng, thể hiện lòng hiếu kính đối với ông bà, tổ tiên. Dưới đây là một số quy định về tang phục tang lễ cho các cháu trong gia đình: Cháu trai nội: Mặc tang phục màu trắng giống như con rể, nhưng khác biệt ở chỗ phải đi chân đất hoặc giày rơm để bày tỏ lòng hiếu kính. Đầu đội mũ lúp làm từ vải gai thô xấu, tóc phải để xõa, quần áo cũng may từ loại vải trắng gai thô xấu. Cháu gái nội: Mặc tang phục màu trắng tương tự như cháu trai, nhưng đội mũ lúp bằng vải gai thô, tóc cũng phải xõa. Cháu ngoại: Mặc tang phục giống cháu nội, nhưng có dấu hiệu phân biệt, thường là đội khăn trắng có dấu chấm xanh. Cháu họ nội ngoại: Đầu quấn khăn trắng. Chắt nội ngoại: Dùng tang màu vàng. Chút nội ngoại: Tang phục có sắc đỏ, bao gồm khăn đỏ và quần áo đỏ. Tang phục của chồng mặc tang vợ Khi vợ qua đời, người chồng mặc tang phục giống như con trai khi để tang mẹ, chống gậy vông, nhưng thời gian để tang thường chỉ kéo dài một năm, đến khi giỗ đầu. Nếu cha mẹ chồng vẫn còn sống, người chồng vẫn mặc tang phục như trên, nhưng không cần chống gậy, bởi chữ hiếu đối với cha mẹ vẫn chưa trọn vẹn. Tang phục của vợ mặc tang chồng Khi chồng qua đời, người vợ mặc áo vải xô và quấn khăn xô, tương tự như tang phục của con dâu khi để tang cha mẹ chồng. Trước đây, thời gian vợ để tang chồng kéo dài 3 năm. Tuy nhiên, ngày nay, thời gian để tang thường được rút ngắn, thường chỉ kéo dài một năm, đến khi giỗ đầu. Quy định chung về tang phục tang lễ đối với con cháu Khi một thành viên trong gia đình hoặc dòng tộc qua đời, con cháu có trách nhiệm đội tang. Nhìn chung, các quy định về tang phục tang lễ đối với con cháu khá đơn giản, rõ ràng, và không quá phức tạp. Tang phục dành cho con trai: Bao gồm quần áo sô gai với gấu sổ và gậy chống. Nếu cha mất, sử dụng gậy tre; nếu mẹ mất, sử dụng gậy vông. Ngoài ra, còn có mũ rơm và dây chuối. Đối với con gái: Tang phục là bộ đồ trắng kèm theo đài che mặt. Con dâu: Mặc tang phục tương tự như con gái, gồm bộ đồ trắng với đài che mặt. Con rể: Mặc quần tang trắng và đội khăn tang trắng. Các cháu: Đội khăn trắng với dấu hiệu phân biệt: cháu nội đội khăn có dấu chấm đỏ, trong khi cháu ngoại đội khăn có dấu chấm xanh. Hiểu rõ và tuân thủ các quy định về tang phục tang lễ không chỉ thể hiện sự tôn trọng và lòng hiếu kính đối với người đã khuất mà còn góp phần duy trì những giá trị văn hóa truyền thống của người Việt. Chuẩn bị tang phục đúng cách cho từng thành viên trong gia đình, từ con trai, con gái, con dâu, con rể đến các cháu, là cách thể hiện tình cảm sâu sắc và sự gắn kết với tổ tiên, dòng tộc.
