Trong thời đại công nghệ, ngồi nhiều và ít vận động đã trở thành một thói quen phổ biến ở nhiều người, đặc biệt là dân văn phòng, học sinh - sinh viên, tài xế, người làm việc máy tính… Mặc dù thoạt nhìn có vẻ vô hại, nhưng lối sống này lại tiềm ẩn nhiều hệ lụy nghiêm trọng đến sức khỏe, đặc biệt là hệ cơ xương khớp. Nếu bạn đang dành hàng giờ liền để ngồi mà không vận động, hãy cẩn trọng trước những nguy cơ sau đây. 1. Thoái hóa cột sống cổ và lưng Ngồi sai tư thế trong thời gian dài, đặc biệt là khom người hoặc cúi đầu nhìn điện thoại, laptop, sẽ khiến đốt sống cổ và cột sống thắt lưng bị chịu áp lực liên tục. Theo thời gian, sụn khớp và đĩa đệm sẽ bị tổn thương, dẫn đến hiện tượng thoái hóa cột sống, gai cột sống và đau nhức dai dẳng vùng cổ, vai, gáy và lưng. Thoái hóa cột sống thường biểu hiện qua các triệu chứng như đau mỏi cổ gáy, cứng cổ, tê bì tay chân, khó khăn khi xoay đầu hay cúi người. Nếu không điều chỉnh sớm tư thế và thói quen sinh hoạt, tình trạng này có thể dẫn đến thoát vị đĩa đệm hoặc hẹp ống sống – những bệnh lý nặng nề ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống. 2. Cứng khớp, giảm linh hoạt vận động Ngồi lâu khiến cho các khớp gối, khớp háng và cột sống bị “ì ạch” do không được vận động đều đặn. Khi đó, dịch khớp giảm tiết, sụn khớp dễ bị tổn thương và khớp dần mất đi tính linh hoạt vốn có. Đây là lý do nhiều người cảm thấy cứng người, đau gối, khó duỗi thẳng chân sau khi ngồi lâu hoặc đứng dậy đột ngột. Theo các chuyên gia xương khớp, nếu tình trạng này kéo dài, các khớp có thể bị co rút, biến dạng hoặc dính khớp – ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng vận động và sinh hoạt hàng ngày. 3. Teo cơ, suy yếu sức mạnh cơ bắp Ít vận động khiến cho hệ cơ ít được sử dụng, dẫn đến hiện tượng teo cơ và suy giảm sức mạnh cơ bắp, đặc biệt là các nhóm cơ ở mông, đùi và lưng dưới. Điều này không chỉ làm giảm khả năng vận động, mà còn làm tăng nguy cơ té ngã và mất thăng bằng ở người lớn tuổi. Hơn nữa, cơ là nơi tiêu thụ năng lượng rất lớn trong cơ thể. Khi khối lượng cơ giảm, quá trình trao đổi chất cũng bị chậm lại, gây tăng cân, béo phì – từ đó làm tăng áp lực lên hệ xương khớp và dẫn đến các bệnh lý mạn tính khác. 4. Gia tăng nguy cơ viêm khớp Việc ngồi nhiều còn làm giảm tuần hoàn máu đến các khớp, khiến các tế bào khớp thiếu dưỡng chất, dễ bị viêm nhiễm và thoái hóa sớm. Các nghiên cứu cho thấy, lối sống ít vận động là một trong những yếu tố nguy cơ hàng đầu dẫn đến viêm khớp dạng thấp, thoái hóa khớp gối, khớp háng… Triệu chứng thường gặp là đau âm ỉ, sưng khớp, cứng khớp vào buổi sáng và khó khăn khi vận động. Nếu không được can thiệp kịp thời, viêm khớp có thể tiến triển thành mãn tính, gây biến dạng khớp và tàn phế. 5. Tăng áp lực lên đĩa đệm – nguyên nhân của thoát vị Khi bạn ngồi, trọng lượng cơ thể dồn lên cột sống gấp 1,5 - 2 lần so với khi đứng. Điều này khiến cho các đĩa đệm giữa các đốt sống bị chèn ép liên tục. Về lâu dài, phần nhân nhầy bên trong có thể bị trượt ra ngoài, gây thoát vị đĩa đệm – căn bệnh ngày càng trẻ hóa ở độ tuổi 25–40. Thoát vị đĩa đệm gây đau lưng dữ dội, lan xuống chân hoặc tay, kèm theo tê bì, mất cảm giác. Bệnh nặng có thể gây yếu cơ, mất kiểm soát bàng quang và ruột, thậm chí phải can thiệp phẫu thuật. 6. Đau vai gáy và hội chứng ống cổ tay Đối với dân văn phòng thường xuyên ngồi gõ máy tính, sử dụng chuột không đúng tư thế dễ dẫn đến đau vai gáy và hội chứng ống cổ tay. Đây là tình trạng chèn ép dây thần kinh giữa ở cổ tay, gây ra cảm giác tê buốt, châm chích và đau lan từ cổ tay lên cánh tay, bàn tay. Hội chứng này khiến người bệnh khó cầm nắm vật, giảm sức mạnh cánh tay và ảnh hưởng đến sinh hoạt, làm việc hàng ngày. Nếu không điều trị kịp thời, có thể phải phẫu thuật để giải phóng dây thần kinh. 7. Ảnh hưởng đến cột sống trẻ em và học sinh Không chỉ người lớn, trẻ em và học sinh cũng là đối tượng dễ bị ảnh hưởng bởi việc ngồi học quá lâu hoặc mang cặp nặng sai tư thế. Hậu quả là vẹo cột sống, gù lưng hoặc cong vẹo cột sống – ảnh hưởng đến vóc dáng và sự phát triển chiều cao sau này. Việc giáo dục trẻ ngồi đúng tư thế, nghỉ giải lao sau mỗi 30 - 45 phút học tập và vận động nhẹ là vô cùng quan trọng trong giai đoạn phát triển xương khớp. 8. Phòng tránh tác hại bằng lối sống lành mạnh May mắn thay, những tác hại kể trên hoàn toàn có thể phòng ngừa nếu bạn xây dựng cho mình một thói quen vận động hợp lý. Một số lời khuyên từ chuyên gia: Ngồi đúng tư thế: Lưng thẳng, vai thả lỏng, chân chạm đất, màn hình máy tính ngang tầm mắt. Vận động mỗi 30–60 phút: Đứng dậy đi lại, xoay người, vươn vai hoặc đi cầu thang nhẹ nhàng. Tập thể dục thường xuyên: Ít nhất 30 phút/ngày, 5 ngày/tuần với các môn nhẹ nhàng như đi bộ, yoga, đạp xe… Massage, chườm nóng vùng cổ, lưng để thư giãn cơ sau ngày làm việc dài. Ăn uống đầy đủ dưỡng chất: Đặc biệt là canxi, vitamin D, omega-3 để bảo vệ xương và khớp. Ngồi nhiều và ít vận động không chỉ khiến cơ thể bạn mệt mỏi, ì ạch mà còn âm thầm tàn phá hệ cơ xương khớp theo thời gian. Những ảnh hưởng này có thể không biểu hiện rõ ràng trong vài ngày hay vài tháng, nhưng hậu quả kéo dài sẽ rất khó khắc phục. Vì vậy, hãy chủ động thay đổi lối sống ngay từ hôm nay – đứng dậy, vận động và quan tâm đến cơ thể bạn nhiều hơn, để duy trì sự dẻo dai, linh hoạt và khỏe mạnh lâu dài.
